Jeofizik nedir ?

Jeofizik, Yer'in ve diğer gezegenlerin fiziksel yapısını ve dinamik davranışlarını, fizik yasaları çerçevesinde matematik ve jeolojiyi bir araya getirerek inceleyen, görselleştiren ve anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Jeofizik araştırmalar, yeraltı kaynaklarının (yeraltı suyu, petrol, doğalgaz, maden yatakları ve jeotermal enerji) tespitinde; deprem tehlikelerinin (zemin etkileri, heyelan ve sıvılaşma) değerlendirilmesinde; mühendislik yapıları için zemin etütlerinin gerçekleştirilmesinde; arkeolojik ve kültürel alanların araştırılmasında ve çevresel tehlikelerin belirlenmesinde aktif rol oynamaktadır.

Jeofizik Bilimi, yeryuvarını oluşturan kayaçların ve yer malzemelerinin farklı fiziksel değiştirgenlere bağlı olarak geliştirilmiş çeşitli yöntemleri içinde barındırır:

                                      
Jeofiziğin Uygulama Alanları

Yer yapılarının araştırılması:
*   Yer'in iç yapısının ve Yerkabuğu'nun araştırılması
*   Plaka Tektoniği ve deprem araştırmaları
*   Jeolojik yapıların araştırılması ve haritalanması
*   Karstik boşlukların araştırılması
*   Yer manyetik alanı araştırmaları

Doğal kaynak ve arkeo-jeofizik araştırmaları:
*   Hidrokarbon araştırmaları (kömür, petrol, doğalgaz)
*   Maden yataklarının araştırılması
*   Yeraltı suyu arama ve araştırmaları
*   Jeotermal alanların araştırılması
*   Arkeolojik ve kültürel yapıların araştırılması

Çevre jeofiziği araştırmaları:
*   Yeraltı suyu kirliliğinin araştırılması
*   Su yataklarına deniz suyu girişiminin haritalanması
*   Katı atık alanlarının ve yeraltı suyuna etkilerinin araştırılması

Mühendislik jeofiziği araştırmaları:
*   Mühendislik yapıları: yer, temel, zemin araştırmaları
*   Mühendislik yapıları: yapı, donatı araştırmaları
*   Kentsel dönüşüm yer seçimi araştırmaları
 

Jeofizik bilim dalında kullanılan başlıca yöntemler nelerdir? 

Bu bölümde yer alan açıklamalar, "Sheriff, R.E. (2002). Encyclopedic Dictionary of Applied Geophysics, 4th Edition, Geophysical References, Vol.13, Society of Exploration Geophysicists" kitabındandır. 

Gravite: Gravite alanının ilgilenilen sahada çeşitli yerlerde ölçülmesidir. Aramalardaki amaç yoğunluk dağılımlarının, dolayısıyla da kayaç türleri ile ilişkilerinin bulunmasıdır. Bazen, sarkaç gibi bir aygıtla tüm gravite alanı, bazen torsiyon terazisi ile gravite alanının türevleri ve genellikle de bir gravimetre ile gravite alanının iki nokta arasındaki farkı ölçülür. Gravite verileri genellikle Bouguer ya da serbest hava anomali haritaları şeklinde gösterilirler.   

Manyetik: Manyetik etüt, manyetik alanın veya bileşenlerinin (düşey gibi) ilgi duyulan yerdeki bir seri noktada ölçülmesidir. Genellikle amaç manyetik maddelerin toplandığı yerlerin bulunması veya tabanın derinliğinin saptanmasıdır. Olağan alandaki farklar, farklı duyarlıklı (suseptibiliteli) maddelerin dağılımındaki ve artık mıknatıslanmadaki değişikliklere bağlanabilir.
 
Sismoloji: Sismik dalgaların araştırıldığı, özellikle deprem çalışmaları veya petrol, doğal gaz, mineraller, mühendislik bilgisi vb. için sismik araştırmalar ile ilişkili olan jeofiziğin bir dalıdır.

Sismik: Sismik dalgaların incelenmesi ile jeolojik yapıların haritalandırılması için gerçekleştirilen, özellikle yapay kaynaklardan sismik dalgaların oluşturulması ve dalgaların akustik empedans kontrastından yansıması veya yüksek hız üyelerinden kırılmasıyla elde edilen varış zamanlarının incelendiği bir çalışmadır.

Elektrik: Yeryüzeyinde veya yer yüzeyine yakın yerlerde doğal veya indüklenmiş elektrik alanların, genellikle jeolojik haritalama veya temel haritalaması için veya mineral konsantrasyonlarının haritalanması için ölçülmesi ile gerçekleştirilir.

Elektromanyetik: Yapay olarak oluşturulan yeraltı akımlarıyla ilişkili olan manyetik ve/veya elektrik alanların ölçüldüğü bir yöntemdir. Doğal alan yöntemleri (Manyetotellürik gibi) kaynak olarak doğal enerji kullanırken, yapay kaynaklı elektromanyetik yöntemler (iki halka yöntemleri gibi) insan yapımı bir kaynağa ihtiyaç duyar.

Paleomanyetizma: Kayaçların veya diğer maddelerin, mıknatıslandıkları zamandaki yer manyetik alanının doğrultu ve şiddetinin belirlenmesi için,  doğal kalıcı mıknatıslanmalarının incelendiği çalışmalardır. 

Radyometrik ve Jeotermik: Genellikle gama ışını spektrometresini içeren  elektromanyetik ışımanın miktarını ölçmek için yapılan çalışmalar radyometrik, yeryüzeyine yakın yüksek basınçlı su ve/veya su buharı aramaları da jeotermik çalışmalardır.
 
Kuyu Logları: Bir sondaj kuyusunda bir yada birden fazla fiziksel özelliğin derinliğin fonksiyonu olarak kaydedildiği kuyu içi ölçüleridir. (Radyoaktivite logu, SP-özdirenç logu gibi). 


Jeofiziğe katkıda bulunan bilim adamları kimlerdir?

Newton, Humbolt, Gauss, Wegener,...


Jeofizik Mühendisliği nedir?

Jeofizik Mühendisliği, yeryuvarının ve diğer gezegenlerin fiziksel yapısını, yerin davranışını, depremleri inceleyen, yeraltı kaynaklarını (su, petrol, doğalgaz, maden yatakları, jeotermal alanlar), arkeolojik ve kültürel kalıntıları arayan, mühendislik yapıları ile kentsel yer seçimini belirleyen, fizik yasaları uyarınca matematiği ve jeolojiyi kullanarak yeraltının anlaşılmasını sağlayan, görüntüleyerek araştıran ve yeryuvarının dinamik davranışlarını belirleyen bir mühendislik dalıdır.


"Jeofizik Mühendisleri" hangi kurum ve kuruluşlarda çalışabilir?

Jeofizik Mühendisleri, Devlet Su İşleri (DSİ), Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA), Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK-MAM), Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) vb. kamu kuruluşlarında ve tüm belediyelerde çalışma ortamı bulma imkanına sahiptir. Ayrıca zemin araştırmaları gerçekleştiren özel jeofizik şirketleri, jeoteknik çalışmalar yapan inşaat firmaları, özel maden arama şirketleri ve yeraltı suyu arama şirketleri de jeofizik mühendislerinin çalışabilecekleri özel kuruluşlardır.

Bölüm Tanıtımı için hazırladığımız .pdf uzantılı dosyaya aşağıda yer alan bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Bölüm Tanıtımı